(Πρώτη Δημοσίευση στο περιοδικό Φαρμακευτικός Κόσμος τεύχος 151 – Απρίλιος 2015)
Το ερώτημα αυτό είναι αρκετά δύσκολο καθώς πλην του φαρμάκου, για όλα τα υπόλοιπα προϊόντα ο ανταγωνισμός από τα υπόλοιπα κανάλια διανομής είναι πλέον απόλυτα ελεύθερος ενώ και ο εσωτερικός ανταγωνισμός μεταξύ των φαρμακείων έχει ενταθεί πέρα από τα επίπεδα που θα ορίζονταν από μια υγιή αγορά. Και καθώς οι πόροι που μπορεί να διαθέσει ένα φαρμακείο στην ανάπτυξη των προϊόντων που διαθέτει στο ράφι του είναι περιορισμένοι, η επιλογή της αγοράς στην οποία θα δώσει έμφαση τόσο ως οικονομική απόφαση (προμήθεια προϊόντων) όσο και ως διαθέσιμος χρόνος (διαδικασία επιστημονικής ενημέρωσης του ίδιου και πληροφόρησης του κοινού) είναι κρίσιμη.
Τα συμπληρώματα διατροφής είναι μια κατηγορία προϊόντων για την οποία υπάρχουν αρκετοί λόγοι να αποτελεί στρατηγική επιλογή του φαρμακείου στην αντιμετώπιση αυτής της ανάγκης.
01 Από την πλευρά μου θεωρώ αυτονόητο πως η αποκλειστικότητα διάθεσής τους από τα φαρμακεία θα πρέπει να προβλέπεται και νομικά για λόγους διασφάλισης της ορθής χρήσης τους μια και οι επιδράσεις τους στην υγεία αλλά και οι αλληλεπιδράσεις τους με τυχόν φάρμακα που παίρνει ένας ασθενής είναι πολλές και σημαντικές. Αλλά ακόμα και εάν η πολιτεία υποχωρήσει από την υποχρέωσή της να επιβάλλει μια τέτοια νομική πρόβλεψη οι φαρμακοποιοί έχουν και τη δυνατότητα και τα κίνητρα να έχουν τον πρώτο λόγο σε αυτή την αγορά.
02 Το συμπλήρωμα διατροφής είναι πολύ κοντά στην αντίληψη που έχει ο ασθενής για τα προϊόντα που θα βρει στο φαρμακείο. Ως αναμενόμενο αποτέλεσμα και δράση σχετίζεται άμεσα με το φάρμακο στις προσδοκίες του κοινού. Για το λόγο αυτό η ανάπτυξη της κατηγορίας αυτής και ακόμα περισσότερο η εξειδίκευση του φαρμακείου αντιμετωπίζεται ευνοϊκά από αυτόν που το επισκέπτεται. Προσθέτει στην αντίληψη για τις επιστημονικές γνώσεις που θεωρεί πως θα έχει ο φαρμακοποιός για την διαχείριση τους. Είναι κάτι που αναμένεται να γνωρίζει και να έχει λόγο και δεν ξενίζει όπως πχ βλέπουμε να γίνεται με κάποιους παραδοσιακούς πελάτες του φαρμακείου που πολλές φορές αντιδρούν όταν επισκέπτονται κάποια φαρμακεία τα οποία δίνουν μεγάλο ρόλο στον τομέα της ομορφιάς και μοιάζουν περισσότερο με καταστήματα καλλυντικών (προσδοκώντας και αυτά βεβαίως στο δικό τους ειδικό κοινό.)
03 Το κοινό που επισκέπτεται τα φαρμακεία είναι βέβαιο πως έχει ανάγκες για τα προϊόντα αυτά. Η ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή είναι πολύ πιθανό να συνοδεύεται και από την ανάγκη για κάποιο συμπλήρωμα. Από τα απλά προβιοτικά που θα συνοδεύουν μια αντιβίωση έως ποικίλες ανάγκες που συνοδεύουν χρόνιες παθήσεις το συμπλήρωμα συνοδεύει το φάρμακο επιτυγχάνοντας πωλήσεις που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών.
04 Ο φαρμακοποιός έχει προτεραιότητα στις προτιμήσεις για αγορά μεταξύ των ανταγωνιστικών επιλογών. Η εξειδίκευση, η ανάγκη για ασφάλεια στη λήψη και η επίδραση που έχουν στην καλή λειτουργία του οργανισμού καθιστούν το φαρμακείο τον πρώτο προορισμό ώστε να ληφθούν οι αναγκαίες πληροφορίες. Οι γνώσεις που απαιτούνται είναι πολύ κοντά στις πανεπιστημιακές και είναι εύκολο να υπάρξει πρόσθετη δια βίου μάθηση. Αυτό που αποτελεί σημαντικό παράγοντα είναι η πρωτοπορία αυτή στην γνώση και το σημείο πληροφόρησης να μεταφραστεί και σε προτίμηση και στην αγορά. Να αποφευχθεί δηλαδή το φαινόμενο ένας καταναλωτής να πάρει τις πληροφορίες που θέλει από το φαρμακείο και στη συνέχεια να πραγματοποιήσει τις αγορές του πχ στο ίντερνετ.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει ο φαρμακοποιός να μπορεί να συνδέσει την διαδικασία συμβουλής και πληροφόρησης με την διαδικασία αγοράς και ορθής χρήσης. Η συμβουλή του φαρμακοποιού μπορεί να είναι ισχυρότερη από την οποιαδήποτε πληροφόρηση μέσω τηλεόρασης, ίντερνετ ή καταστημάτων «τυποποιημένων τροφίμων». Και η εγγύηση που δίνει το φαρμακείο για την ποιότητα διακίνησης και συντήρησης του προϊόντος πολύ περισσότερο αξιόπιστη από τις όποιες συνθήκες διακίνησης των ταχυδρομείων. Με τις ενέργειες αυτές είναι εφικτό να δημιουργήσει μια αγορά που να διακρίνεται από μεγάλο βαθμό αποκλειστικότητας στην επιλογή.
05 Τα συμπληρώματα διατροφής απευθύνονται σε όλες τις οικονομικές δυνατότητες. Ξεκινώντας από τα πιο απλά εύκολα μπορούν να υπάρξουν προτάσεις σε προσιτές τιμές. Από την άλλη και βάση πάντα των αναγκών μπορεί εύκολα να χτιστούν προτάσεις και συμπληρωματικές αγορές υψηλής αξίας που επιπλέον να οδηγούν σε επαναλαμβανόμενες αγορές μέσα στο χρόνο. Η αγορά τους κατηγοριοποιείται, εξειδικεύεται και διαφοροποιείται σχετικά εύκολα. Ένα φαρμακείο θα μπορούσε να εξειδικευτεί σε ορισμένες κατηγορίες πχ αθλητικό συμπλήρωμα με την προϋπόθεση βέβαια αυτή η εξειδίκευση να βασίζεται σε σημαντικό υπόβαθρο επιστημονικής γνώσης.
06 Ανάγκες υπάρχουν και τις 4 εποχές του χρόνου. Είναι μια αγορά που δεν θα κάνει «κοιλιά» σε ένα φαρμακείο που ασχολείται με αυτό τον τομέα. Σκευάσματα τόνωσης του ανοσοποιητικού το φθινόπωρο και τον χειμώνα, διαιτητικά βοηθήματα την άνοιξη και το καλοκαίρι, καθώς και τονωτικά, πρόληψης και βοηθητικά της υγείας και της ευεξίας όλο το χρόνο συμπληρώνουν τα έσοδα. Ανάγκες για τα συμπληρώματα υπάρχουν σε όλες τις ηλικίες και είναι από τις κατηγορίες προϊόντων που μπορούν να ενισχύσουν το κοινό του φαρμακείου με νέους ανθρώπους.
Για όλους αυτούς τους λόγους τα συμπληρώματα μπορούν να είναι μια απάντηση στην ανάγκη για ανάπτυξη του φαρμακείου. Σημασία έχει να μην είναι μια «εύκολη» και «ευτελής» απάντηση. Να μην γίνουν δηλαδή ένα ακόμα προϊόν που θα διακινείται με όρους λιανεμπορικού μάρκετινγκ από τα φαρμακεία και μια αγορά από την οποία το προσωπικό και επιστημονικό στοιχείο του φαρμακοποιού θα δίνει τη θέση του σε διαφημιστικές και προωθητικές ενέργειες εταιριών. Δυστυχώς την τάση αυτή την βλέπουμε καθημερινά και αν δεν γίνουν συντονισμένες ενέργειες το αποτέλεσμα είναι γνωστό από άλλες περιπτώσεις. Αφαίρεση του φαρμακείου από την διανομή, πόλεμος τιμών, εξαΰλωση των περιθωρίων κέρδους, απώλεια ύλης.
Τα συμπληρώματα διατροφής όμως μπορούν να έχουν μια διαφορετική πορεία. Αν η αξιοπιστία του φαρμακοποιού, του φαρμακείου και των προϊόντων διαφυλαχθεί από την εμπορευματοποίηση, αν υπάρξει εκπαίδευση και επιστημονική ενημέρωση και κυρίως αν τα προϊόντα που έχουν άδεια διακίνησης μέσω των φαρμακείων πιστοποιηθούν από έναν επιστημονικό φορέα στον οποίο θα συμμετέχει ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος και θα θέτει προϋποθέσεις για την απόκτηση ειδικού σήματος στα πρότυπα του εξωτερικού υπάρχουν σημαντικές ελπίδες για μια κατηγορία προϊόντων που θα ενισχύσει το φαρμακείο με όλα όσα περιγράψαμε.
